Τετάρτη 3 Δεκεμβρίου 2014

ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΣ ΚΑΙ Η ΙΕΡΑ ΕΙΚΩΝ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΤΗΣ ΤΡΙΧΕΡΟΥΣΑΣ

 


Κατὰ τὴν πρώτη περίοδο τῆς εἰκονομαχίας, ἀπὸ τοὺς ὑπερασπιστὲς τῶν ἱερῶν Εἰκόνων ἰδιαιτέρως πρωτοστάτησε ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός (676-749 μ.Χ.).Ὁ Σέργιος, πατέρας τοῦ ἁγίου Ἰωάννου, ἦταν ὑπεύθυνος γιὰ τὸ θησαυροφυλάκιο τοῦ χαλίφη καὶ ἴσως καὶ διοικητὴς τῆς Δαμασκοῦ. Ὅταν πέθανε ὁ Σέργιος, ὁ χαλίφης διώρισε τὸν ἅγιο Ἰωάννη πρωτοσύμβουλο τοῦ χαλιφάτου. Ἐκείνη τὴν ἐποχὴ ἡ εἰκονομαχία ἦταν στὸ ἀπόγειό της καὶ ὁ ἅγιος Ἰωάννης ἔγραφε ἐπιστολὲς καὶ κείμενα ὑπὲρ τῶν ἱερῶν Εἰκόνων. Ὁ αὐτοκράτωρ Λέων ὁ Γ΄ δὲν εἶχε ἄλλο τρόπο γιὰ νὰ ἀποκρούσῃ τὶς ἐπιστολὲς τοῦ ἁγ. Ἰωάννου, παρὰ νὰ τὸν συκοφαντήσῃ στὸν χαλίφη τῆς Δαμασκοῦ, σὰν προδότη. Γι’ αὐτὸ καὶ ἐφρόντισε νὰ φθάσῃ στὰ χέρια τοῦ χαλίφη χαλκευμένη ἐπιστολή, τὴν ὁποία ὑποτίθεται ὅτι τὴν εἶχε γράψει ὁ ἅγιος καὶ μὲ τὴν ὁποία προέτρεπε τὸν αὐτοκράτορα νὰ ἐπιτεθῇ μὲ τὰ στρατεύματά του στὸν χαλίφη. Τότε, ὁ χαλίφης, διέταξε νὰ κοπῇ τὸ δεξιὸ χέρι τοῦ ἁγίου.
Ἀφοῦ ἐξετέθη δημόσια τὸ χέρι τοῦ ἁγίου, οἱ φίλοι του παρεκάλεσαν τὸν χαλίφη, νὰ τὸ πάρουν καὶ νὰ τὸ ἐνταφιάσουν. Αὐτὸς τοὺς τὸ ἔδωσε καὶ ἐκεῖνοι τὸ παρέδωσαν στὸν ἅγιο Ἰωάννη. Τότε, ὁ ἅγιος τὸ ἐτοποθέτησε πάνω στὴν εἰκόνα τῆς Παναγίας ποὺ εἶχε στὸ δωμάτιό του καὶ προσευχόταν μὲ θέρμη καὶ πίστη, παρακαλώντας τὴν Παναγία νὰ τὸν θεραπεύσῃ καὶ δίδοντας τὴν ὑπόσχεση νὰ συνθέσῃ ὕμνους γιὰ τὸν Υἱό της καὶ τὴν ἴδια τὴν Παναγία. Τὸ ἑπόμενο πρωΐ, ὅταν ἐξύπνησε, τὸ χέρι του εἶχε κολλήσει θαυματουργικὰ στὴ θέση του, καὶ ὁ ἅγιος ὡμολόγησε στὸν χαλίφη καὶ σὲ ὅλους τὸ θαῦμα ποὺ ἔζησε. Ὁ ἅγιος ἔβαλε ἐπάνω στὴν Εἰκόνα μιὰ ἀσημένια παλάμη (ἀκριβῶς ὅπως τὰ τάματα ποὺ βλέπομε καὶ σήμερα σὲ διάφορες ἱερὲς Εἰκόνες), καὶ ἔτσι ὠνομάσθηκε αὐτὴ ἡ Εἰκόνα, «ΠΑΝΑΓΙΑ ἡ ΤΡΙΧΕΡΟΥΣΑ».
Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνὸς ἐκράτησε τὴν ὑπόσχεσή του καὶ ἔγραψε πολλοὺς ὕμνους, ἀλλὰ συνέχισε νὰ ἀντιστέκεται στὴν εἰκονομαχία. Ἐμοίρασε ὅλα τὰ ὑπάρχοντα του στοὺς πτωχοὺς καὶ ἀνεχώρησε στὴν ἱερὰ Μονὴ τοῦ ἁγίου Σάββα στὴν Παλαιστίνη, παίρνοντας μαζύ του καὶ τὴν θαυματουργὴ ἱερὰ Εἰκόνα τῆς Παναγίας. Στὸ μοναστῆρι τοῦ ἁγίου Σάββα ἐπέρασε τὴν ὑπόλοιπη ζωή του, γράφοντας ὕμνους γιὰ τὴν Παναγία, καὶ ἄφησε τὴν ἐντολή, ἀφοῦ πεθάνει, νὰ δοθῇ ἡ Εἰκόνα στὸν πρῶτο ἐπίσκοπο Σάββα ποὺ θὰ ἐπισκέπτονταν τὸ μοναστῆρι. Ἡ μνήμη τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Δαμασκηνοῦ τιμᾶται στὶς 4 Δεκεμβρίου.
Ὁ ἅγιος Σάββας ἀρχιεπίσκοπος Σερβίας (1175-1235 μ.Χ.) ἐπεσκέφθηκε τὴν ἱερὰ Μονὴ καὶ ἐπῆρε τὴν θαυματουργὴ ἱερὰ Εἰκόνα τῆς Παναγίας τῆς Τριχερούσας στὴ Σερβία. Οἱ ἐξεγέρσεις καὶ οἱ μάχες ποὺ ἐγίνονταν ἐκείνη τὴν ἐποχὴ προεκάλεσαν ἀνησυχία στοὺς πιστούς, οἱ ὁποῖοι γιὰ νὰ σώσουν τὴν Εἰκόνα τὴν ἐφόρτωσαν σὲ ἕνα γαϊδουράκι καὶ τὸ ἄφησαν ἐλεύθερο. Αὐτὸ μὲ θαυματουργικὸ τρόπο ὡδηγήθηκε καὶ ἔφθασε στὸ ἅγιο Ὄρος, ὅπου τὸ 1198 μ.Χ., μὲ χρυσόβουλο τοῦ αὐτοκράτορος Ἀλεξίου τοῦ Γ’ τῆς δυναστείας τῶν Ἀγγέλων, ἱδρύθηκε ἡ ἱερὰ Μονὴ Χιλανδαρίου καὶ ἐδόθηκε «ὡς αἰώνιο δῶρο στοὺς Σέρβους». Ἡ μνήμη τοῦ ὁσίου Σάββα, πρώτου ἀρχιεπισκόπου Σερβίας, τιμᾶται στὶς 14 Ἰανουαρίου.
Στὰ τέλη τοῦ 18ου αἰῶνα ὑπῆρχε διχογνωμία σχετικὰ μὲ τὴν ἐκλογὴ νέου ἡγουμένου. Ἡ Εἰκόνα τῆς Παναγίας τῆς Τριχερούσας ἐβρέθηκε θαυματουργικὰ ἀπὸ τὸ ἱερὸ Βῆμα στὴ θέση τοῦ στασιδίου τοῦ ἡγουμένου καὶ οἱ μοναχοὶ εἶχαν γιὰ ἡγούμενό τους τὴν Παναγία τὴν Τριχεροῦσα. Μέχρι σήμερα ὅλοι οἱ μοναχοὶ τῆς ἱερᾶς Μονῆς Χιλανδαρίου τοῦ ἁγίου Ὄρους, γιὰ νὰ ἐπιτελέσουν κάποιο διακόνημα κάνουν πρῶτα μετάνοια στὴν ἱερὰ Εἰκόνα τῆς Παναγίας, τὴν ἀσπάζονται καὶ μετὰ προβαίνουν στὴν πραγματοποίησή του.

Τρίτη 18 Νοεμβρίου 2014

Η προεισαγωγή μας στα Χριστούγεννα (Εισόδια της Θεοτόκου)

  

π.Παντελεήμων Κρούσκος

Τα εισόδια της Θεοτόκου είναι η εορτή της εισόδου μας στην Εκκλησία, στά άγια των αγίων, όπου εισοδεύουμε καθαγιαζόμενοι, για να τραφούμε με ουράνιο άρτο για να τέξουμε Θεόν εντός μας. Είναι εορτή πρώτον θεολογική και με πνευματικό νόημα.
Μας εισάγει στην εορταστική προεόρτια ατμόσφαιρα των Χριστουγέννων.

Η Θεοτόκος Μαριάμ, προσφέρεται από νήπιο στον Ναό για να κατοικήσει στα Άγια των Αγίων και να προετοιμαστεί εν μυστηρίοις και θέα Θεού, μακράν των θορύβων του κόσμου και να προαγιαστεί για να γίνει δοχείο άξιο του Αχωρήτου Θεού.

ΩΣ ΕΜΨΥΧΩ ΘΕΟΥ ΚΙΒΩΤΩ ΨΑΥΕΤΩ ΜΗΔΑΜΩΣ ΧΕΙΡ ΑΜΥΗΤΩΝ

Πανηγυρική και μετά στίχων η ενάτη ωδή της Θεοτόκου αύριο, αλλά πιστεύω οι στίχοι του πρώτου ειρμού είναι ιδιαίτερα καθηλωτικοί: «Ὡς ἐμψύχῳ Θεοῦ κιβωτῷ, ψαυέτω μηδαμῶς χεὶρ ἀμυήτων, χείλη δὲ πιστῶν, τῇ Θεοτόκῳ ἀσιγήτως, φωνὴν τοῦ Ἀγγέλου ἀναμέλποντα, ἐν ἀγαλλιάσει βοάτω· Ὄντως ἀνωτέρα πάντων, ὑπάρχεις Παρθένε ἁγνή».

Σε πολλές ορθόδοξες Εκκλησίες οι χοροί κατέρχονται των αναλογίων στο μέσον του ναού και ψάλλουν από κεί τις καταβασίες ΧΡΙΣΤΟΣ ΓΕΝΝΑΤΑΙ.

Η προεισαγωγή μας στα Χριστούγεννα διαδηλώνεται τρανώς από τις Καταβασίες των Χριστουγέννων, πού ψάλλονται πρώτη φορά αύριο. 

✬✬✬
  1. Christmas Canon: Katavasias (Οι καταβασίες του Κανόνα των Χριστουγέννων) Ποίημα του Αγίου Κοσμά. Ψάλλει η Ελληνική Βυζαντινή Χορωδία


Οι καταβασίες ποίημα του Αγίου Κοσμά.

ᾨδὴ α' 
Χριστὸς γεννᾶται· δοξάσατε. 
Χριστὸς ἐξ οὐρανῶν· ἀπαντήσατε. 
Χριστὸς ἐπὶ γῆς· ὑψώθητε. 
ᾌσατε τῷ Κυρίῳ πᾶσα ἡ γῆ, 
καὶ ἐν εὐφροσύνῃ, ἀνυμνήσατε λαοί· ὅτι δεδόξασται.

ᾨδὴ γ' 
Τῷ πρὸ τῶν α
ἰώνων ἐκ Πατρὸς γεννηθέντι ἀῤῥεύστως Υἱῷ, 
καὶ ἐπ' ἐσχάτων ἐκ Παρθένου σαρκωθέντι ἀσπόρως, 
Χριστῷ τῷ Θεῷ βοήσωμεν· 
Ὁ ἀνυψώσας τὸ κέρας ἡμῶν, Ἅγιος εἷ Κύριε.

ᾨδὴ δ'
 ῾Ράβδος ἐκ τῆς ρίζης Ἰεσσαί, 
καὶ ἄνθος ἐξ αὐτῆς Χριστέ, ἐκ τῆς Παρθένου ἀνεβλάστησας, 
ἐξ ὄρους ὁ αἰνετὸς κατασκίου δασέος, 
ἦλθες σαρκωθεὶς ἐξ ἀπειράνδρου, ὁ ἄυλος καὶ Θεός. 
Δόξα τῇ δυνάμει σου, Κύριε.

ᾨδὴ ε' 
Θεὸς ὢν εἰρήνης, Πατὴρ οἰκτιρμῶν, 
τῆς μεγάλης Βουλῆς σου τὸν Ἄγγελον, 
εἰρήνην παρεχόμενον ἀπέστειλας ἡμῖν· 
ὅθεν θεογνωσίας πρὸς φῶς ὁδηγηθέντες, 
ἐκ νυκτὸς ὀρθρίζοντες, δοξολογοῦμέν σε, Φιλάνθρωπε.

ᾨδὴ ς' 
Σπλάγχνων Ἰωνᾶν, ἔμβρυον ἀπήμεσεν ἐνάλιος θήρ, οἷον ἐδέξατο· 
τῇ Παρθένῳ δὲ ἐνοικήσας ὁ Λόγος καὶ σάρκα λαβών, 
διελήλυθε φυλάξας ἀδιάφθορον· 
ἧς γὰρ οὐχ ὑπέστη ῥεύσεως, 
τὴν τεκούσαν κατέσχεν ἀπήμαντον.

ᾨδὴ ζ' 
Οἱ παῖδες εὐσεβείᾳ συντραφέντες 
δυσσεβοῦς προστάγματος καταφρονήσαντες, 
πυρὸς ἀπειλὴν οὐκ ἐπτοήθησαν, 
ἀλλ' ἐν μέσῳ τῆς φλογὸς ἐστῶτες ἔψαλλον· 
Ὁ τῶν Πατέρων Θεὸς εὐλογητὸς εἶ.

ᾨδὴ η' 
Θαύματος ὑπερφυοῦς ἡ δροσοβόλος ἐξεικόνισε κάμινος τύπον· 
οὐ γὰρ οὓς ἐδέξατο φλέγει νέους, 
ὡς οὐδὲ πῦρ τῆς Θεότητος Παρθένου, ἣν ὑπέδη, νηδύν· 
διὸ ἀνυμνοῦντες ἀναμέλψωμεν· 
Εὐλογείτω ἡ κτίσις πᾶσα τὸν Κύριον, 
καὶ ὑπερυψούτω εἰς πάντας τοὺς αἰῶνας.

ᾨδὴ θ' 
Μυστήριον ξένον ὁρῶ καὶ παράδοξον! 
οὐρανὸν τὸ σπήλαιον· 
θρόνον Χερουβικὸν τὴν Παρθένον· 
τὴν φάτνην χωρίον ἐν ᾧ ἀνεκλίθη ὁ ἀχώρητος, 
Χριστὸς ὁ Θεὸς· ὃν ἀνυμνοῦντες μεγαλύνομεν.

.·٠•●.۩۩.●•٠· .

Καταβασία

Με την ονομασία καταβασίες φέρονται ύμνοι της χριστιανικής εκκλησίας που ψάλλονται στον Όρθρο.

Ονομάζονται καταβασίες εκ του γεγονότος ότι οι ψάλτες κατέρχονται από τα ψαλτήρια και ψάλλουν αυτούς ομόφωνα μπροστά από την ωραία πύλη. Η παλαιά αυτή παράδοση τείνει όμως σήμερα να εκλείψει. Όχι όμως στην εορτή των Εισοδίων της Θεοτόκου στις 21 Νοεμβρίου που τηρείται πιστά, όπου οι ψάλτες ψέλνουν το «Χριστός γεννάται».

Οι καταβασίες είναι οι ειρμοί των κανόνων των δεσποτικών και θεομητορικών εορτών. Εάν ψαλεί ολόκληρος ο κανόνας, τότε στο τέλος κάθε ωδής ψάλλεται ξανά ο ειρμός ως καταβασία. Αν δεν ψαλεί ολόκληρος ο κανόνας τότε οι καταβασίες ψάλλονται όλες μαζί μετά την ανάγνωση του συναξαρίου. Αν δεν υπάρχει εορτή μπορεί να παραλειφθούν όλες εκτός από την 8η και την 9η που πάλι ψάλλονται μετά το συναξάριον.

Οι καταβασίες διακρίνονται σε δύο είδη από άποψη μέλους:
οι σύντομες καταβασίες, καλούμενες και ειρμολογικές, που διακρίνονται από το μεγάλο και πλούσιο ρυθμικό μέλος τους, και οι αργές καταβασίες, που χαρακτηρίζονται όμως για το τεχνικότερο μέλος τους.

Όλες οι καταβασίες συμπεριλαμβάνονται σε ειδικό βιβλίο με βυζαντινή σημειογραφία που ονομάζεται «Ειρμολόγιο». Πρώτος που εξέδωσε συγκεντρωτικά τις αργές καταβασίες ήταν ο Πέτρος ο Πελοποννήσιος και τις σύντομες ο μαθητής του Πέτρος ο Βυζάντιος. (Βικιπαίδεια)









    Δ

ΤΑ ΕΙΣΟΔΙΑ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΕΙΚΟΝΑ

 

ΤΑ ΕΙΣΟΔΙΑ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΕΙΚΟΝΑ

Γράφει ο θεολόγος, Μαθηματικός 
Χρυσικόπουλος Δημήτριος

Στις 21 Νοεμβρίου η Ορθόδοξος Εκκλησία εορτάζει τα «Εισόδια» της Θεοτόκου, που είναι μία από τις μεγαλύτερες θεομητορικές εορτές. Τα «Εισόδια» σαν γεγονός αποτελούν την βάση και την αρχή για την μετέπειτα ζωή της Θεοτόκου. Οι γονείς τής Παναγίας, ο Ιωακείμ και η Άννα, σ’ όλη τους τη ζωή παρακαλούσαν το Θεό να τους δώσει ένα τέκνο και υποσχέθηκαν να το αφιερώσουν στο Ναό Του.

Πράγματι σε μεγάλη ηλικία, ο Θεός τους έδωσε ένα κορίτσι, τη Μαρία, που όταν έγινε τριών ετών, το έφεραν στον Ναό και το παρέδωσαν στα χέρια του Ζαχαρία του Ιερέα.

Αυτός την αγκάλιασε, την ευλόγησε και είπε: «Εμεγάλυνε ο Κύριος το όνομά σου σε όλες τις γενεές. Με σένα θα ευλογηθούν τα έθνη και ο Κύριος θα λυτρώσει τους υιούς του Ισραήλ». Όπως λέει η παράδοση, την οδήγησε στα «Άγια των Αγίων», στα ενδότερα του Ναού, όπου επιτρεπόταν να μπει μόνον ο Ιερέας, μόνο μία φορά τον χρόνο. Εκεί έμεινε η Παναγία δώδεκα χρόνια. Τρεφόταν από άγγελο του Θεού με ουράνια τροφή. Εκεί έμεινε μέχρι τον Ευαγγελισμό της.

Η εορτή των Εισοδίων φαίνεται ότι θεσπίστηκε στα Ιεροσόλυμα κατά τον εγκαινιασμό του ναού της Αγίας Θεοτόκου Μαρίας ή Νέας Εκκλησίας στις 21 Νοεμβρίου του 543 μ. Χ., έργου του Ιουστινιανού Α', στη νότια πλευρά του ναού του Σολομώντα. Λόγω αυτής της θέσης του ναού, ήταν επόμενο να συνδεθεί από τους πιστούς με την είσοδο και παραμονή της Θεοτόκου στο ναό του Σολομώντα. 

Πληροφορίες για την τέλεση της εορτής στην Κωνσταντινούπολη υπάρχουν από τον 8ο αιώνα. Από εκείνη την περίοδο έχουμε και τους πρώτους σωζόμενους ύμνους των Εισοδίων. 

Τα Εισόδια της Θοτόκου δεν είναι απλό γεγονός. Είναι προοίμιο και προαναφώνηση του Ευαγγελισμού. Σύμφωνα με την ορισμένη βουλή και ευδοκία του Θεού η παραμονή της Παναγίας στο Ναό ήταν γι’ αυτήν περίοδος καθάρσεως, μυήσεως στην εν Αγίω Πνεύματι ζωή και προετοιμασίας, για να γίνει με την αυτεξούσια προαίρεσή της το ιερό κατοικητήριο του Λόγου του ενανθρωπήσαντος, μέσω αυτής, Θεού.

Τη στενή σχέση των Εισοδίων με τον Ευαγγελισμό εκφράζει με μοναδικό τρόπο ο ύμνος των Εισοδίων: «Τα της νυμφεύσεως απογράφονται Θεία συμβόλαια της υπέρ νουν κυοφορίας σου, αγνή Παρθένε, σήμερον εν Πνεύματι Αγίω, εν οίκω Θεού».

Με την καθιέρωση της εορτής αρχίζει η παράλληλη σχετική ανάπτυξη της υμνολογίας και της εικονογραφίας.

Η πρώτη σωζόμενη σύνθεση με την απεικόνιση των Εισοδίων είναι του 10ου αιώνα. Από τον 14ο αιώνα καθιερώθηκε η διπλή απεικόνιση των Εισοδίων και της παραμονής της Θεοτόκου στα «Άγια των Αγίων» τρεφόμενης υπό αγγέλου. Σε ανάγλυφο του 5ου αιώνα στην Ταρασκώνη (Γαλλία) παρουσιάζεται η Παναγία να προσεύχεται στο Ναό του Σολομώντα.

Κύρια πηγή για τη διήγηση, που αναφέρεται στην παραμονή της Θεοτόκου στο Ναό του Σολομώντα, αποτελεί το Πρωτευαγγέλιο του Ιακώβου (απόκρυφο). Είναι λογικό λοιπόν να διερωτηθεί κάποιος για την ιστορικότητα της διηγήσεως αυτής, δεδομένου ότι στα «Άγια των Αγίων» δεν επιτρεπόταν η είσοδος γυναικών. Αυτό όμως που έχει σημασία δεν είναι το ιστορικό υπόβαθρο της διηγήσεως, αλλά το θεολογικό συμβολικό περιεχόμενο του γεγονότος και η βαθύτερη σωτηριολογική σημασία του, όπως ήδη αναφέρθηκε.

Στην εικονογράφηση, ιδιαίτερα χαρακτηριστική είναι η έμφαση που δίνεται στο πρόσωπο της Παναγίας, η οποία αφιέρωσε τον εαυτό της στην εκπλήρωση της οικονομίας του Θεού. Σε αντίθεση με την παράσταση της Γεννήσεως της Παναγίας, η οποία συνεχώς υπόκειται σε συνθετική επεξεργασία στην τέχνη, η σκηνή των Εισοδίων ακολουθεί συνήθως ένα πάγιο εικονογραφικό τύπο, ο οποίος υιοθετήθηκε ήδη από την πρώιμη βυζαντινή παράδοση και συνεχίστηκε στη μεταβυζαντινή περίοδο σε ψηφιδωτά, τοιχογραφίες, εικόνες, εικονογραφημένα χειρόγραφα κ.α. Σε εικονογραφημένους χειρόγραφους κώδικες ή τοιχογραφίες εκκλησιών το θέμα των Εισοδίων παρουσιάστηκε και σε πολλές διαδοχικές σκηνές. Εδώ θα παρουσιάσουμε τον τύπο της φορητής εικόνας, όπως καθιερώθηκε.

Κεντρικό πρόσωπο της παράστασης αποτελεί η τριετής Παναγία, η οποία δεν παρουσιάζει τίποτε το μη φυσικό εκτός από το μικρό μέγεθός του σώματός της. Έχει όλη την ιερότητα της μελλούσης Μητέρας του Θεού. Φορώντας το μαφόριο των ενηλίκων γυναικών οδηγείται από τους γονείς της στο ναό, όπου την υποδέχεται ο αρχιερέας Ζαχαρίας (πατέρας του Προδρόμου). 

Ο αρχιερέας την ευλογεί, φορώντας ενδύματα λειτουργικά και διακριτικό της ιεροσύνης στην κεφαλή του. Απλώνει τα χέρια του προς την Παναγία, για να την παραλάβει. 

Ο Ναός συμβολίζεται με ένα κιβώριο που προβάλλει πίσω από τα εικονιζόμενα πρόσωπα. Αλλιώς το κτήριο που φαίνεται θα μπορούσε να είναι ένα κοινό κτήριο. 

Η Παναγία φθάνει στο Ναό με πομπή. Προηγείται όλης της πομπής χαρούμενη, στέκεται μπροστά στον Αρχιερέα, ευλαβικά και συγχρόνως σε στάση κινητική προς αυτόν, που δηλώνει την προθυμία και τη χαρά της προσελεύσεώς της στο Ναό τού Κυρίου, αναγνωρίζοντας το σχέδιο και το θέλημα του Θεού για τη σωτηρία των ανθρώπων. Δηλώνεται έτσι ότι δεν πρόκειται για αναγκαστική παράδοσή της, αλλά ότι εκούσια συμμετέχει στο σχέδιο του Θεού.

Το ίδιο ευλαβικά και με ιερή συγκίνηση εικονίζονται και οι γέροντες γονείς της Ιωακείμ και Άννα. Την παραδίδουν στα χέρια του Ζαχαρία με μια κίνηση πολύ εκφραστική, που δηλώνει την προθυμία τους να εκπληρώσουν την υπόσχεσή τους στο Θεό και να του αφιερώσουν το μονάκριβο κορίτσι τους, που το απέκτησαν με πολλές προσευχές και νηστείες σε προχωρημένο γήρας. Είναι χαρούμενοι. Δεν υπάρχει ο ανθρώπινος πόνος του αποχωρισμού, γιατί τον επισκιάζει η αγάπη τους προς τον Θεό. Εντελώς ελεύθερα την αφιερώνουν. 

Πίσω τους βλέπουμε πολλές νεάνιδες (συνήθως 7 κατά την εβραϊκή παράδοση). Όλες χαρούμενες και σεμνά λαμπροφορεμένες. Προπέμπουν την Παναγία με αναμμένες λαμπάδες. Δίνουν μια ποιητική και δροσερή διάθεση στη σκηνή. Είναι οι φίλες της Παναγίας, που συμμετέχουν στη χαρά της. Επικράτησε να ζωγραφίζονται μεγαλύτερες, για να τονίζεται και να ξεχωρίζει το κεντρικό πρόσωπο της εικόνας, η μικρή Παναγία.

Στην εικόνα των Εισοδίων, πάνω αριστερά συνήθως, εικονίζεται η δωδεκαετής παραμονή της Παναγίας στα «Άγια των Αγίων», τρεφόμενης από έναν άγγελο. Δέχεται τον ουράνιον άρτο, «η άρτον ζωής χωρήσασα». Πάλι εδώ ο ναός συμβολίζεται με κιβώριο.

Σε ορισμένες παραστάσεις κατά τη διάρκεια της πομπικής εισόδου της, η Παναγία κρατεί και αυτή αναμμένη λαμπάδα, βαδίζει μπροστά και οι πρώτες νεάνιδες την απομονώνουν από την πομπή κρατώντας με μυστηριακό τρόπο ένα πέπλο. Το σπάνιο εικονογραφικό στοιχείο του αποκαλυπτικού πέπλου, που εντείνει τον τελετουργικό χαρακτήρα των δρωμένων, σημειοδοτεί την αφιέρωση της Θεοτόκου στο ναό του Κυρίου με μυστική αναφορά στη χάρη του Αγίου Πνεύματος, που περιβάλλει την Παναγία με δόξα, όπως ανάλογα αποδόθηκε στην εικονογράφηση του δ΄ Οίκου του Ακάθιστου Ύμνου.

Αξίζει να μελετήσει κάποιος την ακολουθία των Εισοδίων έχοντας μπροστά του την εικόνα των Εισοδίων. Θα διαπιστώσει πως όλα τα στοιχεία και οι συμβολισμοί της εικόνας αναφέρονται σ’ όλους τους ύμνους της ακολουθίας. Αυτό φανερώνει ότι η ορθόδοξη εικονογραφία δεν είναι διακοσμητική αλλά πρωτίστως έχει λειτουργικό και διδακτικό χαρακτήρα. 

Καταλαβαίνουμε έτσι το λόγο του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, που λέει ότι η σκηνή του μαρτυρίου μέσα στο ναό του Σολομώντα είναι η ίδια η Εκκλησία και τα «Άγια των Αγίων», στα οποία εισήλθε η Παναγία είναι η προτύπωση της Εκκλησίας και μάλιστα της ίδιας της Παναγίας. Διότι αυτή υπήρξε η στάμνα που κράτησε και φύλαξε μέσα στα σπλάχνα της το αληθινό «μάνα», δηλαδή το Χριστό. 

Υπήρξε το γνήσιο θυσιαστήριο. Οι πραγματικές πλάκες, όχι του Μωσαϊκού νόμου, αλλά του νόμου της Χάριτος της Καινής Διαθήκης. Το ραβδί του Ααρών, το οποίο όχι απλώς βλάστησε, αλλά «εξήνθησε» το «άνθος το εύοσμον», τον Υιό και Λόγο του Θεού. Έγινε η λαμπάδα του Θεού, η κατοικία Του, ο ναός Του, το Θυσιαστήριο και η λατρεία η ζώσα και καθαρά. Ενδεικτικά αναφέρουμε το κοντάκιο της Εορτής:

«Ο καθαρώτατος ναός του Σωτήρος, η πολυτίμητος παστάς και Παρθένος, το ιερόν θησαύρισμα της δόξης του Θεού, σήμερον εισάγεται, εν τω οίκω Κυρίου, την χάριν συνεισάγουσα, την εν Πνεύματι Θείω. ην ανυμνούσιν άγγελοι Θεού. αύτη υπάρχει σκηνή επουράνιος».

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1) Χατζούλη Γλυκερία, καθηγήτρια Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ., «Εικονογραφία»
2) Τσάμης Δημήτριος, καθηγητής Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ., «Αγιολογία της Ορθόδοξης Εκκλησίας»
3) Κόντογλου Φώτιος, Αγιογράφος – Συγγραφέας, «Έκφρασις»
4) Λέκκος Ευάγγελος, Θεολόγος, «Τα εισόδια της Θεοτόκου».

Δημήτρης Χρυσικόπουλος 20-11-2013

Ευχαριστούμε πολύ τον κ.Δημ. Χρυσικόπουλο για το άρθρο του.


 

ΤΑ ΕΙΣΟΔΙΑ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΣΤΗΝ ΑΓΙΑ ΓΡΑΦΗ Θεόδωρος Ι. Ρηγινιώτης

 
φώτο by sophia-siglitiki.blogspot.gr

Τα Εισόδια της Θεοτόκου στην Αγία Γραφή 
Γράφει ο Θεολόγος Θεόδωρος Ι. Ρηγινιώτης

Είναι γνωστό πως η Καινή Διαθήκη παρέχει ελάχιστες πληροφορίες για τη ζωή της Παναγίας. Αυτό γίνεται αιτία να την υποτιμούν οι προτεστάντες όλων των αποχρώσεων, που θεωρούν ότι ο χριστιανισμός πρέπει να περιορίζεται σε ό,τι αναφέρεται μέσα στην Αγία Γραφή.

Βέβαια στην Αγία Γραφή υπάρχουν αρκετές αναφορές στη δόξα που έλαβε η Παναγία από το Θεό (π.χ. Λουκ. 1, 28 και 41-55) και στη δυνατότητά της να παρέμβει προς το Χριστό υπέρ των ανθρώπων (Ιω 2, 3-7). Όμως υπάρχουν κι άλλες πληροφορίες, που προκύπτουν από τις προφητείες και τις προτυπώσεις της Παλαιάς Διαθήκης, που αναφέρονται στη Θεοτόκο (δείτε αρκετά στοιχεία και εδώ: Η τιμή της Θεοτόκου στη Βίβλο - Η Θεοτόκος στην Αγία Γραφή).

Τα βιογραφικά στοιχεία της Παναγίας, που σχετίζονται με τη γέννηση και την παιδική ηλικία της, καθώς και με την κοίμησή της, είναι καταγεγραμμένα σε αρχαία βιβλία, που κινήθηκαν παράλληλα με την Καινή Διαθήκη, χωρίς να γίνουν ποτέ μέρος της. Τέτοια βιβλία υπήρξαν αρκετά, που κατέγραψαν πληροφορίες για το Χριστό, την Παναγία και άλλα πρόσωπα (π.χ. αποστόλους), επιθυμώντας να συμπληρώσουν τις αντίστοιχες πληροφορίες που βρίσκονται στην Καινή Διαθήκη. Σήμερα, αυτά τα βιβλία τα συμπεριλαμβάνουμε στα «απόκρυφα κείμενα», αλλά στην πραγματικότητα δεν ήταν απόκρυφα. 

«Απόκρυφα» ήταν τα ευαγγέλια και τα λοιπά βιβλία της θρησκείας του Γνωστικισμού (που οι γνωστικοί τα κρατούσαν κρυφά από τους αμύητους). Τα αρχαία ορθόδοξα βιβλία που διάβαζαν οι χριστιανοί και που ποτέ δεν ήταν κρυμμένα ή απαγορευμένα, σήμερα ονομάζονται κι αυτά «απόκρυφα» μόνο για φιλολογικούς λόγους, ενώ στην πραγματικότητα δεν είναι απόκρυφα, αλλά ψευδώνυμα ή ανώνυμα έργα. Πολλά απ’ αυτά αποδίδονται σε αποστόλους, ενώ δεν είναι δικά τους έργα, αλλά έργα ανωνύμων (και αυτός είναι κι ο λόγος που δεν μπήκαν στην Καινή Διαθήκη, στην οποία μπήκαν μόνο τα διασωθέντα κείμενα των μαθητών του Χριστού*).

Το περιεχόμενο κάποιων από τα βιβλία αυτά (π.χ. του «κατά Θωμάν ευαγγέλιο της παιδικής ηλικίας του Χριστού») η Εκκλησία το απέρριψε ως φανταστικό. Όμως σε άλλες περιπτώσεις ήδη οι αρχαίοι χριστιανοί αναγνώρισαν αληθινές πληροφορίες, που προέρχονται από την ιστορική μνήμη της πρώτης χριστιανικής κοινότητας. 

Τέτοια είναι τα βιβλία που μιλάνε για την παιδική ηλικία της Παναγίας (κυριότερο το «Πρωτευαγγέλιο του Ιακώβου») και την κοίμησή της («Διήγησις του αγίου Ιωάννου του Θεολόγου περί της κοιμήσεως της Υπεραγίας Θεοτόκου»). Το «Πρωτευαγγέλιο» ανάγεται στο 2ο αιώνα, με πιθανό χαμένο πρωτότυπο του τέλους του 1ου αιώνα, ενώ το 2ο είναι κάπως μεταγενέστερο, ίσως και του 5ου αιώνα, αναγνωρίστηκε όμως ως αρχαία παράδοση (η ύπαρξη της εσθήτας, του χιτώνα και της ζώνης της Παναγίας, και φυσικά του κενού τάφου της, αποτελούν τεκμήρια της ιστορικότητάς του – άσχετα από το αν θα τα αμφισβητήσει ένας προτεστάντης, λόγω των πεποιθήσεών του και όχι μετά από έρευνα).

Ο Ψαλμός 44

Όμως τα Εισόδια της Θεοτόκου, δηλαδή η είσοδός της στο Ναό των Ιεροσολύμων σε ηλικία τριών ετών και η ανάθεση της ανατροφής της στον άγιο ιερέα και προφήτη Ζαχαρία (αργότερα πατέρα του αγίου Ιωάννη του Προδρόμου) φαίνεται να προεικονίζονται στην Παλαιά Διαθήκη, και συγκεκριμένα στον Ψαλμό 44 (στο εβραϊκό κείμενο έχει αριθμό 45). Είναι ο ψαλμός που περιέχει τους περίφημους στίχους «ο θρόνος σου, ο Θεός, εις τον αιώνα του αιώνος, ράβδος ευθύτητος η ράβδος της βασιλείας σου. ηγάπησας δικαιοσύνην και εμίσησας ανομίαν· δια τούτο έχρισέ σε, ο Θεός, ο Θεός σου έλαιον αγαλλιάσεως παρά τους μετόχους σου», τους οποίος ο απόστολος Παύλος παραθέτει ως αναφορά στη θεότητα του Χριστού (προς Εβραίους, 1, 8-9).

Παρακάτω, στο στίχο 10, συνεχίζοντας να αναφέρεται στο Χριστό, λέει: «θυγατέρας βασιλέων εν τη τιμή σου· παρέστη η βασίλισσα εκ δεξιών σου εν ιματισμω διαχρύσω περιβεβλημένη, πεποικιλμένη».

Κατόπιν, από το στίχο 11, αλλάζει απότομα και απευθύνεται τώρα σε κάποια «θυγατέρα» (κορίτσι), που ασφαλώς πρέπει να θεωρήσουμε ότι ταυτίζεται με τη «βασίλισσα» του αμέσως προηγούμενου στίχου. Και της λέει:
«άκουσον, θύγατερ, και ίδε και κλίνον το ους σου και επιλάθου του λαού σου και του οίκου του πατρός σου· και επιθυμήσει ο βασιλεύς του κάλλους σου, ότι αυτός εστι Κύριός σου, και προσκυνήσεις αυτω. και θυγάτηρ Τύρου εν δώροις· το πρόσωπόν σου λιτανεύσουσιν οι πλούσιοι του λαού».

Τέλος, σε τρίτο πρόσωπο, καταλήγει: «πάσα η δόξα της θυγατρός του βασιλέως έσωθεν, εν κροσσωτοίς χρυσοίς περιβεβλημένη, πεποικιλμένη. απενεχθήσονται τω βασιλεί παρθένοι οπίσω αυτής, αι πλησίον αυτής απενεχθήσονταί σοι· απενεχθήσονται εν ευφροσύνη και αγαλλιάσει, αχθήσονται εις ναόν βασιλέως». Ο ψαλμός κλείνει με τους στίχους 17-18, που απευθύνονται πάλι στο Χριστό και λένε: «αντί των πατέρων σου εγενήθησαν υιοί σου· καταστήσεις αυτούς άρχοντας επί πάσαν την γην. μνησθήσομαι του ονόματός σου εν πάση γενεά και γενεά· δια τούτο λαοί εξομολογήσονταί σοι εις τον αιώνα και εις τον αιώνα του αιώνος».

Το θεομητορικό περιεχόμενο του Ψαλμού

Κάποιοι Πατέρες της Εκκλησίας, π.χ. ο Ιωάννης Χρυσόστομος, ερμήνευσαν τον Ψαλμό ως αναφερόμενο μεταφορικά στην Εκκλησία (δηλ. στο πανανθρώπινο σώμα του Χριστού), η οποία εγκαταλείπει την ειδωλολατρία, προσέρχεται προς το Χριστό και αναδεικνύεται σε βασίλισσα εκ δεξιών του. Ωστόσο, η ερμηνεία ενός βιβλικού χωρίου μπορεί να κινείται σε πολλά επίπεδα, και η λειτουργική πράξη της Εκκλησίας είδε στον Ψαλμό αυτό μια ευθεία αναφορά στη Θεοτόκο, γι’ αυτό και στις ακολουθίες που τελούνται προς τιμήν της ψάλλονται στίχοι από αυτόν. 

Τοιχογραφία 1318-1320 από το καθολικό της 
Ιεράς Μονής Χιλιανδαρίου Αγίου Όρους

Επίσης, η εικονογράφηση των Εισοδίων της Θεοτόκου συμπίπτει με το περιεχόμενο του Ψαλμού και είναι φανερό ότι το ίδιο συμβαίνει και με τη διήγηση του γεγονότος στο «Πρωτευαγγέλιο»:

«Και εγένετο τριετής η παις, και είπεν Ιωακείμ· Καλέσατε τας θυγατέρας των Εβραίων τας αμιάντους και λαβέτωσαν ανά λαμπάδα, και έστωσαν καιόμεναι, ίνα μη στραφή η παις εις τα οπίσω και αιχμαλωτισθή η καρδία αυτής εκ του ναού Κυρίου. Και εποίησαν ούτως έως ανέβησαν εν τω ναώ Κυρίου. Και εδέξατο αυτήν ο ιερεύς, και φιλήσας ευλόγησεν αυτήν και είπεν· Εμεγάλυνεν Κύριος το όνομά σου εν πάσαις ταις γενεαίς· επί σοι επ’ εσχάτου των ημερών φανερώσει Κύριος το λύτρον αυτού τοις υιοίς Ισραήλ. Και εκάθησεν αυτήν επί τρίτου βαθμού του θυσιαστηρίου, και επέβαλεν Κύριος ο Θεός χάριν επ’ αυτήν, και κατεχόρευσεν τοις ποσίν αυτής και ηγάπησεν αυτήν πας οίκος Ισραήλ… Ην δε Μαρία εν τω ναώ Κυρίου ως περιστερά νεμομένη και ελάμβανε τροφήν εκ χειρός αγγέλου».

Σε απλά νέα ελληνικά, ας επισημάνουμε τα εξής:
Το κορίτσι, που συγχρόνως είναι και βασίλισσα, δε μπορεί να είναι παρά η Θεοτόκος, όπως φανερώνει η πείρα των αιώνων, με τις εκπληκτικές εμφανίσεις της ως βασίλισσας των ουρανών στους αγίους και σε πολλούς απλούς ανθρώπους, χριστιανούς και μη. Η βασίλισσα αυτή παρέστη εκ δεξιών του βασιλέως και Υιού της κατά την κοίμηση και μετάστασή της στους ουρανούς. Ο στίχος αυτός λοιπόν, που έκλεισε μια ενότητα αναφερόμενη στη βασιλική εξουσία του Χριστού, είναι και μια βιβλική προεικόνιση της μετάστασης (ανάληψης) της Θεοτόκου και της τιμητικής θέσης της στη βασιλεία του Θεού.

Ο Ψαλμός αναφέρει ότι η «θυγάτηρ» πρέπει «να ξεχάσει το λαό της και το σπίτι του πατέρα της, γιατί ο βασιλιάς θα επιθυμήσει την ομορφιά της» («επιλάθου του λαού σου και του οίκου του πατρός σου· και επιθυμήσει ο βασιλεύς του κάλλους σου»). Έτσι, γίνεται θυγατέρα του βασιλέως («πάσα η δόξα της θυγατρός του βασιλέως έσωθεν»), γι’ αυτό και προφανώς θα μένει πλέον στο σπίτι του βασιλέως, δηλαδή στο ναό («εις ναόν βασιλέως», εκεί θα πάει με τις συνοδούς της, και θα παραμείνει, αφού έχει ξεχάσει το λαό της –δηλαδή τους ανθρώπους της πόλης της– και το σπίτι του πατέρα της και είναι πλέον θυγατέρα του βασιλέως).

Ο Ψαλμός επίσης αναφέρει ότι θα τη συνοδεύσουν παρθένες και όλες μαζί θα έρθουν στο ναό του βασιλέως («απενεχθήσονται τω βασιλεί παρθένοι οπίσω αυτής… απενεχθήσονται εν ευφροσύνη και αγαλλιάσει, αχθήσονται εις ναόν βασιλέως»). 

Αυτό ακριβώς περιγράφει και η διήγηση των Εισοδίων και απεικονίζει η εικόνα τους: «Καλέσατε τας θυγατέρας των Εβραίων τας αμιάντους και λαβέτωσαν ανά λαμπάδα, και έστωσαν καιόμεναι, ίνα μη στραφή η παις εις τα οπίσω και αιχμαλωτισθή η καρδία αυτής εκ του ναού Κυρίου… Και εποίησαν ούτως».

Βιβλική προεικόνιση της αειπαρθενίας της Θεοτόκου

Με την ευκαιρία, ας αναφέρουμε και μια σημαντική προφητεία, που υποστηρίζει ότι η Παναγία δεν ήταν παρθένος μόνο όταν γέννησε το Χριστό, αλλά και μετά τη γέννησή Του. Η προφητεία αυτή στηρίζει τη σχετική διδασκαλία της Ορθοδοξίας, αποδεικνύοντας ότι δεν είναι αυθαίρετη, ούτε και προέρχεται από τη φαντασία κάποιων θρησκόληπτων που ήθελαν να εξιδανικεύσουν τη Θεοτόκο.

Πρόκειται για την προφητεία του Ιεζεκιήλ, από το κεφάλαιο 44 (συμπτωματικά έχει τον ίδιο αριθμό με τον Ψαλμό), στίχ. 1-2. Εκεί ο Θεός παρουσιάζει στον προφήτη το όραμα ενός ναού, που περιέχει διάφορους συμβολισμούς. 

Και λέει:
«Και με γύρισε προς το δρόμο της εξωτερικής πύλης των αγίων, που βλέπει προς την ανατολή. Και ήταν κλειστή. Και μου είπε ο Κύριος: αυτή η πύλη θα είναι κλειστή, δε θα ανοίξει και κανείς δε θα περάσει απ’ αυτήν, γιατί ο Κύριος ο Θεός του Ισραήλ θα μπει απ’ αυτήν και θα είναι κλειστή».

Στο αρχαίο: «Και επέστρεψέ με κατά την οδόν της πύλης των αγίων της εξωτέρας της βλεπούσης κατά ανατολάς, και αύτη ην κεκλεισμένη. και είπε Κύριος προς με· η πύλη αύτη κεκλεισμένη έσται, ουκ ανοιχθήσεται, και ουδείς μη διέλθη δι' αυτής, ότι Κύριος ο Θεός Ισραήλ εισελεύσεται δι' αυτής, και έσται κεκλεισμένη».

Η πύλη των αγίων λοιπόν, που «βλέπει προς την ανατολή» (επειδή ο Χριστός είναι «ο Ήλιος της Δικαιοσύνης» - γι’ αυτό και τα ιερά των ναών μας βλέπουν προς την ανατολή και συνήθως κάνουμε την προσευχή μας συμβολικά στραμμένοι προς τα εκεί), είναι και θα παραμείνει κλειστή, γιατί μόνο ο Θεός θα περάσει από εκεί. Και, αφού περάσει ο Θεός, θα παραμείνει κλειστή και κανείς άλλος δε θα περάσει.
Υπάρχει μία πύλη, από την οποία πέρασε ο Κύριος και Θεός και η πύλη αυτή παρέμεινε κλειστή: η Θεοτόκος.

Ας αναφέρουμε εδώ ότι, στις ορθόδοξες εκκλησίες, η Ωραία Πύλη συμβολίζει την Παναγία, ενώ ο ιερέας, κατά την ώρα της λειτουργίας, συμβολίζει το Χριστό. Όλα όσα συμβαίνουν στη λειτουργία συμβολίζουν γεγονότα από τη ζωή και το έργο του Χριστού, όπως και από τη μελλοντική βασιλεία του Θεού. Γι’ αυτό μόνο ο ιερέας μπορεί να μπει από την Ωραία Πύλη (και μόνο φορώντας την ιερατική του στολή), όπως μόνο ο Χριστός πέρασε και γεννήθηκε από την Παναγία.

*Ο Λουκάς και ο Μάρκος πιθανόν ήταν άμεσοι μαθητές του Χριστού: ο Λουκάς ένας από τους δύο που Τον συνάντησαν πηγαίνοντας προς Εμμαούς (Λουκ. 24, 13-35), ενώ ο Μάρκος ο νεανίας ο ντυμένος με το σεντόνι, που είχε ακολουθήσει κρυφά τον Ιησού από το μυστικό δείπνο στη Γεθσημανή (Μάρκ. 14, 51-52). Ο μυστικός δείπνος, όπως και η κάθοδος του Αγίου Πνεύματος την πεντηκοστή, πιθανόν είχαν συμβεί στο σπίτι της μητέρας του Μάρκου, για την οποία βλ. στις Πράξεις των αποστόλων, 12, 12.

Ακόμη όμως κι αν οι δύο αυτοί ευαγγελιστές δεν ήταν άμεσοι μαθητές του Χριστού, αλλά μαθητές των αποστόλων, τα έργα τους περιελήφθησαν στην Καινή Διαθήκη, γιατί απηχούν δύο μεγάλες αποστολικές παραδόσεις, του Πέτρου και του Παύλου. Ο Μάρκος γράφει το ευαγγέλιό του ως «ερμηνευτής Πέτρου», ο δε Λουκάς απηχεί την παράδοση του Παύλου, του οποίου ήταν στενός συνεργάτης, πέρα από τα προσωπικά στοιχεία που εντάσσει κατόπιν δικής του έρευνας.

Θεόδωρος Ι. Ρηγινιώτης
Θεολόγος

Ευχαριστώ πολύ τον καθηγητή κ.Θεόδωρο Ρηγινιώτη για την υπόδειξη της μελέτης του περί των Εισοδίων της Θεοτόκου.

 

Σάββατο 8 Νοεμβρίου 2014

«Θεοτοκάριον»: των αγιορειτών αξιόχρεως καταφυγή και ικεσία, και τής ψυχής των γαληνισμός και ουράνιος θυμηδία.




Η ευλάβεια αλλά και ή εν ανάγκαις και περιστάσεσι εύκολη καταφυγή των αγιορειτών πατέρων προς την εύκαιρη βοήθεια και προστασία τής Παρθένου Θεοτόκου, τόσο των σε Μοναστηριακές αδελφότητες ετεταγμένων όσο και των σε μικρές έξαρτηματικές συνοδείες ασκουμένων, ή και όλως μεμονωμένως ήσυχαζόντων, συνήθως εκδηλώνεται με την τέλεση των ακολουθιών των γνωστών παρακλητικών κανόνων, πού υπάρχουν στο Ωρολόγιο. Δεν περιμένουν οι μοναχοί την νηστεία του Δεκαπενταύγουστου για να τους ψάλλουν ή να τους ακούσουν εναλλάξ ψαλλομένους μόνο κατ' εκείνες τις ήμερες, όπως συμβαίνει με τους ευλαβείς εν κόσμω λαϊκούς στους εσπερινούς των ενοριακών ναών των.
Γνώρισα και γνωρίζω μοναχούς, πού είτε ενώπιων της αγίας εικόνος Της είτε ενώ εργοχειρούν, ψάλλουν ολόκληρο τον Μικρό Παρακλητικό κανόνα από στήθους, χωρίς την αίσθηση της ανάγκης να ανοίξουν το «Ώρολόγι» σε κανένα του σημείο. Παρατήρησα σε «γωνιές» (προσευχητάρια δωματίων δοκίμων και αρχαρίων μοναχών), να υπάρχουν φυλλαδίτσες, πού περιέχουν κεχωρισμένως τυπωμένη την «μικρή παράκλησι» ή «Ωρολόγια» με μόνιμο τον «φύλακα» (σελιδοδείκτη) στον οικείο τόπο. Ικανοποιώντας δε την περιέργειά μου, «φυλλομέτρησα» και πολλών κελλιωτικών ναΐσκων τοιαύτα, για να διαπιστώσω, με ενδόμυχη χαρά, ότι οι σελίδες του Μικρού Παρακλητικοί Κανόνος της Θεοτόκου ήταν μουτζουρωμένες, λαδωμένες και «κακοποιημένες» σε ίσο βαθμό με τις του Μεσονυκτικού και του Εξάψαλμου...
Κάποτε φίλος μου ιερομόναχος μεγαλώνυμου Μονής μου παρουσίασε με πολύ δισταγμό δακτυλογραφημένο σε μηχανή, παρακλητικό κανόνα προς την Παναγία Θεοτόκο, δικής του εμπνεύσεως, συνθέσεως και μελουργίας. 'Ζήτησε να τον προσέξω «με την ησυχία» μου- παρακάλεσε για εχεμύθεια, και να του πω εν καιρώ την γνώμη μου. Με δυσκόλεψε πολύ ή περίπτωσης. Είναι όμως ήδη μακαρίτης -Θεός σχωρές τον- και με... διευκολύνει έτσι να γίνω αναλυτικότερος:
Ή μόρφωσης του ήταν μόλις των πρώτων γυμνασιακών τάξεων. Ήλθε πολύ νέος στο Όρος, δεν συνέχισε στην Άθωνιάδα, πράγμα πού θα 'μπορούσε να κάνη, αλλά ή οξύνοια του, σε συνδυασμό με την τριβή επί αρκετά έτη στα του Καθολικού τής Μονής, και ή βοηθητική υπηρεσία του στην Βιβλιοθήκη, τον κατέστησαν θεολογικώς και εκκλησιολογικός κατηρτισμένο σε ικανοποιητικό βαθμό, και στον προφορικό του, τουλάχιστον, λόγο καλόν στην άρθρωση και επαινετό στην σύνταξη. Είχε διακριθεί και σε άλλες υπηρεσίες και έφερε σε πέρας επιτυχώς ανατεθείσες αποστολές.
Ό παρακλητικός κανόνας του ήταν προσομοιασμένος πάνω
στους ειρμούς του πλαγίου Β' ήχου, «Ως εν ήπειρο πεζευσας ό Ισραήλ». Καλλίτερα ποτέ να μη μου τον έφερνε. Με δίχασε βουλητικός ό ευλογημένος. Το κείμενο και ή ροή του πρόδιδε μια ευλάβεια και τιμή προς την Παναγία, πού με συγκλόνιζε και πού την ζήλευα. Δεν περίμενα να βρεθώ προ τοιαύτης γλυκύτατης εκχύσεως αισθημάτων σεβασμού και ψυχικής έγγύτητος στο μυστήριο της «Θεοτοκίας».
Εκπληκτική σε αρμονία ήταν και ή μίξις ανθρωπινής τρυφερότητος και θείας λατρείας προς το άγκαλοφορούμενο βρέφος, «το ημερών και χρόνον έπέκεινα». Εκείνες δε οι ικεσίες διατυπώσεις του για εκπλήρωση των εντελώς προσωπικών και μύχιων αιτημάτων του από την Παναγία, με συγκινούσαν μέχρι δακρύων. Αλλά όλα αυτά ως προς την ουσία της προσπάθειας και του άγιου σκοπού. Οι κανόνες όμως της ορθογραφίας, της συντάξεως, της καταλλήλου επιλογής των λέξεων και της προσεκτικής τοποθετήσεώς των επάνω στην στενότητα της «επιφανειας» και την άναγκαιοδεσία του «ψηφιδωτού» ενός εκάστου των τροπαρίων επί απαρτίσει του όλου, εν λήψει μάλιστα καιρίως των άπαραβάτιον αξιώσεων των μουσικών ρυθμικών ποδών και μέτρων, αποτελούν άλλη θεώρησι των πραγμάτων, πού δεν ξέρει από ευλάβειες, νοερές εξάρσεις και ψυχικές ευαισθησίες, γιατί άξιοι αμείλικτη απολυτότητα και άνίλεη άτεγκτοσύνη...
Του είπα -όσο ευγενέστερα και μειλιχιώτερα 'μπόρεσα- ότι απέχουμε πολύ από του να εκλάβουμε τούς εαυτούς μας ως δυναμένους να «συγγενέψουν» με τούς ιερούς υμνογράφους της Εκκλησίας μας, Δαμασκηνό, Ιωσήφ, Ανδρέα Κρήτης ή και με τον των ήμερών μας Μικραγιαννανίτη Γεράσιμο. Ότι θα πρέπει να αρκεσθούμε, να προσευχόμαστε κατά τις κοινές με τους αδελφούς μας συνάξεις με τούς παρακλητικούς κανόνας εκείνων των άγιων υμνητόρων, και όταν κλεινόμαστε στις κέλλες μας τότε ας αφήνουμε την καρδιά και την ψυχή και τα χείλη μας να εκδηλώνονται όπως επιθυμούν και να εκφράζονται με όποια λόγια ξέρουν.
- Ούτε καν 'πέρασε από' το μυαλό μου, ευλογημένε, ότι θα μπορούσα να γίνω υμνογράφος· απάντησε με ύφος, πού φανέρωνε έκπληξη, συστολή και ταπεινοφροσύνη. Έτσι μου ήρθε από
ευλάβεια, να γράψω μια δική μου, εντελώς δική μου παράκλησι· και το έκανα κόβοντας από' τον ύπνο μου, γιατί δεν ευκαιρούσα άλλη ώρα. Καταλάβαινα πώς δεν ήταν να την 'δη ή την ακούσει άλλος. Την ήθελα μόνο για 'μένα και για το δωμάτιο μου. Ξέρεις με τις άλλες -καλές και άγιες είναι- αλλά να, πώς να στο πω, δεν λένε ακριβώς εκείνα πού θέλω να πω εγώ στην Παναγία. Τα εντελώς δικά μου- κατάλαβες;
Ασφαλώς είχα καταλάβει. Αφού δε είχα ησυχάσει πλήρως από το ότι ή παράκλησις του γράφτηκε μετριοφρόνως και προοριζόταν για εντελώς προσωπική του χρήση, τον συγχάρηκα για την προσπάθεια και την ευλάβεια του προς την Παναγία. Τώρα όμως είμαι λυπημένος, πού δεν κράτησα ένα αντίγραφο εκείνου του παρακλητικού κανόνος, και μένω με τις τύψεις μήπως ή θέσης και στάσης μου, πού ενώ στόχευε στην εξασφάλιση της ταπεινοφροσύνης, υπήρξε αθελήτως αποφρακτική των ενδεχομένως περαιτέρω και πιθανώς έπιτυχεστέρων υμνογραφικών εφέσεων και προσπαθειών του εξαίρετου και ευλαβέστατου μακαριστού αδελφού (ιερομονάχου Ματθαίου Βατοπαιδινού).
ΒΙΒΛΙΟΓ. ΘΕΟΜΗΤΟΡΙΚΑ ΚΑΙ ΕΞΟΔΙΑ ΣΤΟΝ ΑΘΩΝΑ. ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΡΟΔΟΣΤΟΛΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ.

ΑΠΟ ΤΟ ΘΕΟΤΟΚΑΡΙΟ ΑΓΙΟΥ ΝΕΚΤΑΡΙΟΥ

 

πηγή : ΘΕΟΜΗΤΟΡΙΚΟ



Ο ἅγιος Νεκτάριος, πού μέ τή Χάρι τοῦ Θεοῦ καί τήν ἁγιότητά του εἵλκυσε στούς καιρούς μας τήν ἀγάπη, τήν τιμή καί τήν εὐλάβεια ὅλων τῶν ᾿Ορθοδόξων, ἦταν καί πολυγραφώτατος συγγραφεύς. Τό ἁγιασμένο πνεῦμα του μᾶς ἄφησε συγγράμματα θεολογικά, δογματικά, λειτουργικά καί οἰκοδομητικά, πού κυκλοφοροῦν καί μελετῶνται ἀπό πολλούς πιστούς.

Συγχρόνως εἶχε καί χάρισμα ποιητικό, ὑμνογραφικό καί ἀνύμνησε μέ αὐτό πρό πάντων τήν ῾Υπεραγία Θεοτόκο, τήν ὁποία ἰδιαιτέρως εὐλαβεῖτο.

Συνέθεσε πολλούς ὕμνους καί ὠδές πρός τήν ᾿Αειπάρθενον, πού ἀπετέλεσαν μιά ὡραία συλλογή μέ τίτλο «Θεοτοκάριον». Στήν εἰσαγωγή αὐτοῦ τοῦ βιβλίου ἀναφέρει ὁ ἴδιος ὅτι οἱ ὕμνοι του αὐτοί εἶναι ἔκφρασι τῆς εὐγνωμοσύνης του πρός τήν Παναγία.

«᾿Εποίησα ᾠδάς τινας καί ὕμνους πρός αἴνεσιν καί ἀνύμνησιν τῆς Παναγίας Μητρός τοῦ Κυρίου, τῆς Γοργοεπηκόου καί ταχείας εἰς ἀντίληψιν, βοήθειαν καί προστασίαν τῶν ἐπικαλουμένων αὐτήν, καί πρός ἔκφρασιν τῆς ᾿Απείρου πρός αὐτήν εὐγνωμοσύνης μου διά τάς πολλάς πρός ἐμέ Αὐτῆς εὐεργεσίας».

Στίς ᾿Ωδές καί στούς ῞Υμνους αὐτούς ἀπευθύνεται ὁ ῞Αγιος μέ θερμό καί προσωπικό τρόπο πρός τήν Θεοτόκο καί καταφεύγει μέ ἀπόλυτη ἐμπιστοσύνη στήν Χάρι της.

«Παναγία μου, Δέσποιν᾿ ἐπάκουσον,

εἰς τήν Σήν παρρησίαν ἐπήλπισα»,

λέγει στήν Α´ ᾿Ωδή. Καί στόν Ζ´ ῞Υμνο προσθέτει·

«Δέσποινά μου Θεοτόκε,

ἡ ἐλπίς μου, ἡ ἰσχύς μου,

ἡ θερμή μου προστασία

σκέπη καί καταφυγή μου...».

Γιά νά ἐξυμνήση τήν ἀρετή καί ἁγιότητά της δανείζεται λέξεις καί ἔννοιες ἀπό τό ῏Ασμα τῶν ᾿Ασμάτων.

«Κρίνον Σέ, ἄχραντε, εὑρών ὁ Κύριος

ἡμᾶς ἐνέπλησεν ὀσμαῖς τῆς χάριτος»

(ρμθ´ ὕμνος)

«῾Ιερά μυροθήκη

χαῖρε τό ἡδύπνοον

μύρον φυλάξασα»

(Α´ Κανών, δοξαστικός)

«῞Ολη καλή καί ἐκλεκτή ἀναφανεῖσα τῷ Θεῷ

πρό κτίσεως, Θεόνυμφε, χαρίτων τῇ λαμπρότητι,

τούς ὑμνητάς Σου φαίδρυνον

φωτοχυσίαις Σου, ἁγνή»

(Β´ Κανών, παρακλητικός)

῾Υμνῶντας τή συμβολή της στό σχέδιο τῆς θείας Οἰκονομίας περί σωτηρίας τοῦ κόσμου καί τοῦ ἀνθρωπίνου γένους, ἀναφωνεῖ στόν ΙΒ´ ῞Υμνον·

«Διά σοῦ ἀνεκαινίσθη

πᾶσα τῶν ἀνθρώπων φύσις.

Διά σοῦ ἐκαινουργήθη

ἡ φθαρεῖσα πάλαι κτίσις».

Βαθύς γνώστης τῶν δογματικῶν ἀληθειῶν τῆς Πίστεως ὁ ῞Αγιος, παρουσιάζει ἄριστα τό Χριστολογικό δόγμα περί τῆς ἑνώσεως τῶν δύο φύσεων, θείας καί ἀνθρωπίνης, στό θεανδρικό πρόσωπο τοῦ ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ·

«᾿Εκ σοῦ, ἁγία Παρθένε,

Χριστός ἐτέχθη ἀφράστως

ὅς ὤν Θεός ἀϊδίως

προσφάτως ἄνθρωπος ὤφθη.

᾿Εν ἑαυτῷ διασώζων τῆς φύσεως ἑκατέρας

τήν ἰδιότητα θείως ἐν ἀσυγχύτῳ ἑνώσει»

(ιδ´ ῞Υμνος)

Συγκινητικός εἶναι ὁ τρόπος, μέ τόν ὁποῖον ἐκφράζεται ταπεινά γιά τόν ἑαυτό του καί ἱκετεύει τήν Παναγία νά τόν βοηθήση νά ἀπαλλαγῆ ἀπό τά ἁμαρτήματά του·

«῾Ικέτης Σοι προσέρχομαι,

Θεογεννῆτορ, φεῖσαι μου

καί τῆς δουλείας τῶν παθῶν

ἀπάλλαξον καί ρῦσαι με.

᾿Ιάσεων, κόρη, πηγήν

ὁ Λόγος Σέ ἀνέδειξε·

διό καθικετεύω Σε

τά τραύματά μου ἴασαι»

(με´ ῞Υμνος)

«Ποταμούς τῶν παθῶν μου ἀνάκοψον

ἁμαρτίας τό πέλαγος ξήρανον,

ταῖς πρεσβείαις ταῖς Σαῖς πρός τόν Κύριον»

(πβ´ ῞Υμνος)

Σ᾿ ᾿Εκείνην κατέφευγε μέ πίστι στίς δύσκολες ὧρες του, ζητῶντας τήν ἀκαταίσχυντη προστασία της ἀπό τούς πολλούς ἐχθρούς καί τούς κινδύνους, πού τόν ἀπειλοῦσαν.

«᾿Επανατείνω, Δέσποινα, χεῖρας πρός Σέ ἱκέτιδας

καί χείλη διανοίγω Σοι πρός δέησίν μου ρυπαρά

............................................................................

Ρῦσαι με ἐξ ἐπιβουλῶν ἀνθρώπων διωκόντων με

ἐξ ἀοράτων μου ἐχθρῶν καί ὁρατῶν μισούντων με»

(99ος ῞Υμνος)

Καί γεμάτος εὐγνωμοσύνην γιά τήν προστασία της καί γιά τήν συμβολή της στήν σωτηρία μας καλεῖ τούς πιστούς νά ψάλλουν δοξολογίες πρός τήν Δέσποιναν τοῦ κόσμου·

«Τά ἔθνη δεῦτε νῦν πάντα, φωνῇ ἐν ἀγαλλιάσει

τήν Παναγίαν Παρθένον ἀνευφημήσωμεν πόθῳ»

(ρμζ´ ῞Υμνος)

Τοῦ ἐλέους Σου τήν χάριν καί τήν σκέπην τῆς ἰσχύος

οὔποτ᾿ ἀποσιωπῶμεν, ἀειπάρθενε Μαρία,

ἀλλ᾿ ἀεί εὐγνωμονοῦντές Σοι κηρύττομεν, ἁγία

............................................................................

ψάλλομεν εὐχαριστίας ἐπινίκιον ὠδήν Σοι»

(Δ´ Κανών, παρακλητικός)

῾Ωρισμένοι ἀπό τούς ὕμνους τοῦ ῾Αγίου, ὅπως ὁ πασίγνωστος καί κοσμαγάπητος «῾Αγνή Παρθένε», μελοποιήθηκαν καί ψάλλονται καί εὐφραίνουν τήν καρδιά μας.

῞Ολοι δέ γενικά οἱ ὕμνοι τοῦ «Θεοτοκαρίου» του βοηθοῦν στίς προσευχές μας καί στήν ἔκφρασι τῆς τιμῆς μας πρός τήν Θεομήτορα.
 
Αμέθυστος

Σχόλιο Ανωνύμου

«Δι᾽ ημάς τούς ανθρώπους και δια την ημετέραν σωτηρίαν» (...)

Εις το προαναφερθέν έντυπον κατηγορούνται επίσης οι Αρχιερείς της Κανονικής Ι. Συνόδου των Γ.Ο.Χ. ως αιρετικοί διότι δήθεν δεν πιστεύουν το άρθρον του Συμβόλου της Πιστεως εις το οποίον αναφέρεται ότι ο Κυριος ημών Ιησούς Χριστός ενηνθρώπησεν δι᾽ ημάς τούς ανθρώπους και δια την ημετέραν σωτηρίαν: Λυπούμεθα δια την εντύπωσιν την οποίαν εσχημάτισεν ο συντάκτης του εντύπου, και ίσως λόγοι ψυχολογικοί να τον ώθησαν εις το να πράξη τούτο. Θα πρέπει όμως να διευκρινίσωμεν τα εξής:

Το ότι οι πρωτόπλαστοι έπεσαν και ο Κυριος μας ενηνθρώπισεν χάριν ημών των ανθρώπων, ουχί εκ τινός ανάγκης, αλλ᾽ εκ της αφάτου αγαθότητος και φιλανθρωπίας κινούμενος προς σωτηρίαν του πεπτωκότος ανθρωπίνου γένους είναι δόγμα πίστεως και άπαντες το ομολογούμεν αναντιρρήτως,

Το τι θα εγένετο εις την όλως υποθετικήν και μηδέποτε υπάρξασαν περίπτωσιν της μη πτώσε ως των πρωτοπλάστων, δεν αφορά άμεσα την σω τηρίαν μας και η οιαδήποτε απάντησις εις το υποθετικόν τούτο ερώτημα εις ουδεμίαν περίπτω σιν δεν αποτελεί δόγμα πίστεως, Διότι τα δόγματα βασίζονται εις τα αληθινά γεγονότα και είναι δια τούτο αναντίρρητοι αλήθειαι. Απεναντίας αι όποιαι απαντήσεις εις υποθετικά ερωτήματα όπως: «Τι θα εγένετο εάν δεν ημάρτανον οι πρωτόπλαστοι», η «Τι θα εγένετο εάν ημάρτανε μόνον ο Αδάμ και ουχί και η Εύα», η «Τι θα εγένετο εάν δεν παρέδιδε ο Ιούδας τον Κυριον» κ.λπ., δεν είναι δυνατόν ποτέ να αποτελέσουν - δόγματα πίστεως. Ούτε όμως ημπορούν να χαρακτηρισθούν και αιρέσεις αι οιαιδήποτε πατερικαί γνώμαι απαντούν εις τοιαύτα υποθετικά ερωτήματα· διότι απλούστατα δεν επιδέχονται σύγκρισιν τα ανόμοια. Και είναι ανόμοια η αναντίρρητος πραγματικότης και η υπόθεσις,

Δεν ήτο λοιπόν διατύπωσις δόγματος η έκφρασις και εάν εισέτι δεν ημάρτανον οι πρωτόπλαστοι θα ενηνθρώπιζεν ο Κυριος (Περιοδ. «Εκκλησία Γ.Ο.Χ. Ελλάδος, α.τ. 17 σ. 1) αλλά μία γνώμη η οποία όμως έχει ως βάσεις πατερικάς διδασκαλίας των Αγ. Μαξίμου του Ομολογητού, Αγ. Γρηγορίου Παλαμά, Αγ. Ανδρέου Κρήτης και Αγ, Νικοδήμου Αγιορείτου. Ο τελευταίος εις το τελικόν συμπέρασμα της «απολογίας του την οποίαν επεσύναινεν εις το Συμβουλευτικόν Εγχειρίδιον αναφέρει ανακεφαλαιώνων τούς προηγουμένους Αγίους Πατέρας: Εκ των ειρημένων λοιπόν τούτων δύναται να συμπεράνη ο καθείς ότι απαραιτήτως έπρεπε να γίνη το μυστήριον της ενανθρωπήσεως κατά πρώτόν μεν και κύριον και καθ᾽ αυτό λόγον, διότι το μυστήριον τούτο ήτο προηγούμενον θέλημα του Κυρίου καθώς είπομεν μετά του Θεσσαλονίκης Γρηγορίου, πρώτιστον κινητικόν αίτιον έχον την άπειρον και ουσιώδη και υπεράγαθον αγαθότητα του Θεού· μάλλον δε αυτόν τον ενδότατον πυθμένα της πατρικής αγαθότητος, ως είπεν ο θεοφόρος Μαξιμος· κατά δεύτερον δε λόγον και διότι ήτο αναγκαίον δι᾽ όλα τα κτίσματα... («Συμβ. Εγχειρίδιον», εκδόσεως Σ. Σχοινά, σελ. 216).

πηγή : http://sites.google.com/site/bishopphotios/home/articles-2/aprouepothetontesenanthropeseosdyoscholiatesphonestesorthodoxias

2. " ΑΓΝΗ ΠΑΡΘΕΝΕ ΔΕΣΠΟΙΝΑ...." ΑΓ. ΝΕΚΤΑΡΙΟΥ


Πέτρος Γαϊτάνος - Αγνή Παρθένε Δέσποινα


Print Friendly Version of this pagePrint Get a PDF version of this webpagePDF

Η ΙΣΤΟΡΙΑ
Ο ύμνος «Ἁγνὴ Παρθένε Δέσποινα» είναι ένας μη λειτουργικός ύμνος, που συνέθεσε ο Άγιος Νεκτάριος Αιγίνης τον 19ο αιώνα μ.Χ., κατά τη διάρκεια της θητείας του ως διευθυντής της Θεολογική Σχολής στην Ριζάρειο της Αθήνας.

Η παράδοση θέλει την Παρθένο να εμφανίζεται ενώπιον του Αγίου Νεκταρίου στο μοναστήρι της Αίγινας, και να του ζητάει να καταγράψει σε χαρτί έναν ιδιαίτερο ύμνο, όπου οι αγγελικές χορωδίες ήταν έτοιμες να το ψάλλουν. Αυτός ο Ύμνος ήταν ο «Ἁγνὴ Παρθένε Δέσποινα».



Πηγή: Ορθόδοξος Συναξαριστής

---------------

ΟΙ ΣΤΙΧΟΙ

(Από Ωδή β’)

Ήχος πλ.α΄


1. Αγνή Παρθένε Δέσποινα
Άχραντε Θεοτόκε
Χαίρε Νύμφη Ανύμφευτε
Παρθένε Μήτηρ Άνασσα
Πανένδροσε τε πόκε
Χαίρε Νύμφη Ανύμφευτε


2. Υψηλοτέρα ουρανών
ακτίνων λαμπροτέρα
Χαίρε Νύμφη Ανύμφευτε
Χαρά Παρθενικών Χορών
αγγέλων υπερτέρα
Χαίρε Νύμφη Ανύμφευτε


3. Εκλαμπροτέρα ουρανών
φωτός καθαρωτέρα
Χαίρε Νύμφη Ανύμφευτε
των ουρανίων στρατιών πασών αγιωτέρα
Χαίρε Νύμφη Ανύμφευτε


(από Ωδή ε΄)

4. Μαρία Αειπάρθενε
Κόσμου παντός Κυρία
Χαίρε Νύμφη Ανύμφευτε
Άχραντε Νύμφη πάναγνε
Δέσποινα Παναγία
Χαίρε Νύμφη Ανύμφευτε


5. Μαρία Νύμφη Άνασσα
χαράς ημών αιτία
Χαίρε Νύμφη Ανύμφευτε
Κόρη σεμνή Βασίλισσα
Μήτηρ υπεραγία
Χαίρε Νύμφη Ανύμφευτε


6. Τιμιώτερα Χερουβείμ
υπερενδοξοτέρα.
Χαίρε Νύμφη Ανύμφευτε
των ασωμάτων Σεραφείμ
των θρόνων υπερτέρα
Χαίρε Νύμφη Ανύμφευτε


(από Ωδή δ’)

7. Χαίρε το άσμα Χερουβείμ
χαίρε ύμνος Αγγέλων
Χαίρε Νύμφη Ανύμφευτε
Χαίρε ωδή των Σεραφείμ
χαρά των Αρχαγγέλων
Χαίρε Νύμφη Ανύμφευτε


8. Χαίρε ειρήνη και χαρά
λιμήν της σωτηρίας
Χαίρε Νυμφή Ανύμφευτε
Παστάς του Λόγου ιερά
άνθος της αφθαρσίας
Χαίρε Νύμφη Ανύμφευτε


9. Χαίρε Παράδεισε τρυφής
ζωής τε αιωνίας
Χαίρε Νύμφη Ανύμφευτε
Χαίρε το ξύλον της ζωής
Πηγή αθανασίας
Χαίρε Νύμφη Ανύμφευτε


(Από Ωδή ε’)


10. Σε ικετεύω Δέσποινα
Σε νυν επικαλούμαι
Χαίρε Νύμφη Ανύμφευτε
Σε δυσωπώ, Παντάνασσα
Σην χάριν εξαιτούμαι
Χαίρε Νύμφη Ανύμφευτε


(Από Ωδή β΄)


11. Κόρη σεμνή και άσπιλε
Δέσποινα Παναγία
Χαίρε Νυμφή Ανύμφευτε
Θερμώς επικαλούμαι Σε
Ναέ ηγιασμένε
Χαίρε Νυμφή Ανύμφευτε


(Από Ωδή ε΄)


12 Αντιλαβού μου, ρύσαι με
από τού πολεμίου
Χαίρε Νύμφη Ανύμφευτε
Και κληρονόμον δείξον με
ζωής της αιωνίου
Χαίρε Νύμφη Ανύμφευτε



Πηγή: Ορθόδοξα Ωφελήματα: Αγνή Παρθένε Δέσποινα- Αγίου Νεκταρίου (Θεοτοκάριον) http://orthodoxa-ofelimata.blogspot.com/2012/08/blog-post_4799.html#ixzz3ITaqwxOl

ΑΠΟ ΤΟ ΘΕΟΤΟΚΑΡΙΟ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΝΕΚΤΑΡΙΟΥ

 



Ο ἅγιος Νεκτάριος, πού μέ τή Χάρι τοῦ Θεοῦ καί τήν ἁγιότητά του εἵλκυσε στούς καιρούς μας τήν ἀγάπη, τήν τιμή καί τήν εὐλάβεια ὅλων τῶν ᾿Ορθοδόξων, ἦταν καί πολυγραφώτατος συγγραφεύς. Τό ἁγιασμένο πνεῦμα του μᾶς ἄφησε συγγράμματα θεολογικά, δογματικά, λειτουργικά καί οἰκοδομητικά, πού κυκλοφοροῦν καί μελετῶνται ἀπό πολλούς πιστούς.

Συγχρόνως εἶχε καί χάρισμα ποιητικό, ὑμνογραφικό καί ἀνύμνησε μέ αὐτό πρό πάντων τήν ῾Υπεραγία Θεοτόκο, τήν ὁποία ἰδιαιτέρως εὐλαβεῖτο.

Συνέθεσε πολλούς ὕμνους καί ὠδές πρός τήν ᾿Αειπάρθενον, πού ἀπετέλεσαν μιά ὡραία συλλογή μέ τίτλο «Θεοτοκάριον». Στήν εἰσαγωγή αὐτοῦ τοῦ βιβλίου ἀναφέρει ὁ ἴδιος ὅτι οἱ ὕμνοι του αὐτοί εἶναι ἔκφρασι τῆς εὐγνωμοσύνης του πρός τήν Παναγία.

«᾿Εποίησα ᾠδάς τινας καί ὕμνους πρός αἴνεσιν καί ἀνύμνησιν τῆς Παναγίας Μητρός τοῦ Κυρίου, τῆς Γοργοεπηκόου καί ταχείας εἰς ἀντίληψιν, βοήθειαν καί προστασίαν τῶν ἐπικαλουμένων αὐτήν, καί πρός ἔκφρασιν τῆς ᾿Απείρου πρός αὐτήν εὐγνωμοσύνης μου διά τάς πολλάς πρός ἐμέ Αὐτῆς εὐεργεσίας».


Στίς ᾿Ωδές καί στούς ῞Υμνους αὐτούς ἀπευθύνεται ὁ ῞Αγιος μέ θερμό καί προσωπικό τρόπο πρός τήν Θεοτόκο καί καταφεύγει μέ ἀπόλυτη ἐμπιστοσύνη στήν Χάρι της.

«Παναγία μου, Δέσποιν᾿ ἐπάκουσον,
εἰς τήν Σήν παρρησίαν ἐπήλπισα»,
λέγει στήν Α´ ᾿Ωδή. Καί στόν Ζ´ ῞Υμνο προσθέτει·
«Δέσποινά μου Θεοτόκε,
ἡ ἐλπίς μου, ἡ ἰσχύς μου,
ἡ θερμή μου προστασία
σκέπη καί καταφυγή μου...».

Γιά νά ἐξυμνήση τήν ἀρετή καί ἁγιότητά της δανείζεται λέξεις καί ἔννοιες ἀπό τό ῏Ασμα τῶν ᾿Ασμάτων.

«Κρίνον Σέ, ἄχραντε, εὑρών ὁ Κύριος
ἡμᾶς ἐνέπλησεν ὀσμαῖς τῆς χάριτος»
(ρμθ´ ὕμνος)
«῾Ιερά μυροθήκη
χαῖρε τό ἡδύπνοον
μύρον φυλάξασα»
(Α´ Κανών, δοξαστικός)

«῞Ολη καλή καί ἐκλεκτή ἀναφανεῖσα τῷ Θεῷ
πρό κτίσεως, Θεόνυμφε, χαρίτων τῇ λαμπρότητι,
τούς ὑμνητάς Σου φαίδρυνον
φωτοχυσίαις Σου, ἁγνή»
(Β´ Κανών, παρακλητικός)

῾Υμνῶντας τή συμβολή της στό σχέδιο τῆς θείας Οἰκονομίας περί σωτηρίας τοῦ κόσμου καί τοῦ ἀνθρωπίνου γένους, ἀναφωνεῖ στόν ΙΒ´ ῞Υμνον·

«Διά σοῦ ἀνεκαινίσθη
πᾶσα τῶν ἀνθρώπων φύσις.
Διά σοῦ ἐκαινουργήθη
ἡ φθαρεῖσα πάλαι κτίσις».

Βαθύς γνώστης τῶν δογματικῶν ἀληθειῶν τῆς Πίστεως ὁ ῞Αγιος, παρουσιάζει ἄριστα τό Χριστολογικό δόγμα περί τῆς ἑνώσεως τῶν δύο φύσεων, θείας καί ἀνθρωπίνης, στό θεανδρικό πρόσωπο τοῦ ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ·

«᾿Εκ σοῦ, ἁγία Παρθένε,
Χριστός ἐτέχθη ἀφράστως
ὅς ὤν Θεός ἀϊδίως
προσφάτως ἄνθρωπος ὤφθη.
᾿Εν ἑαυτῷ διασώζων τῆς φύσεως ἑκατέρας
τήν ἰδιότητα θείως ἐν ἀσυγχύτῳ ἑνώσει»
(ιδ´ ῞Υμνος)

Συγκινητικός εἶναι ὁ τρόπος, μέ τόν ὁποῖον ἐκφράζεται ταπεινά γιά τόν ἑαυτό του καί ἱκετεύει τήν Παναγία νά τόν βοηθήση νά ἀπαλλαγῆ ἀπό τά ἁμαρτήματά του·

«῾Ικέτης Σοι προσέρχομαι,
Θεογεννῆτορ, φεῖσαι μου
καί τῆς δουλείας τῶν παθῶν
ἀπάλλαξον καί ρῦσαι με.
᾿Ιάσεων, κόρη, πηγήν
ὁ Λόγος Σέ ἀνέδειξε·
διό καθικετεύω Σε
τά τραύματά μου ἴασαι»
(με´ ῞Υμνος)

«Ποταμούς τῶν παθῶν μου ἀνάκοψον
ἁμαρτίας τό πέλαγος ξήρανον,
ταῖς πρεσβείαις ταῖς Σαῖς πρός τόν Κύριον»
(πβ´ ῞Υμνος)

Σ᾿ ᾿Εκείνην κατέφευγε μέ πίστι στίς δύσκολες ὧρες του, ζητῶντας τήν ἀκαταίσχυντη προστασία της ἀπό τούς πολλούς ἐχθρούς καί τούς κινδύνους, πού τόν ἀπειλοῦσαν.

«᾿Επανατείνω, Δέσποινα, χεῖρας πρός Σέ ἱκέτιδας
καί χείλη διανοίγω Σοι πρός δέησίν μου ρυπαρά
..........................................
Ρῦσαι με ἐξ ἐπιβουλῶν ἀνθρώπων διωκόντων με
ἐξ ἀοράτων μου ἐχθρῶν καί ὁρατῶν μισούντων με»
(99ος ῞Υμνος)

Καί γεμάτος εὐγνωμοσύνην γιά τήν προστασία της καί γιά τήν συμβολή της στήν σωτηρία μας καλεῖ τούς πιστούς νά ψάλλουν δοξολογίες πρός τήν Δέσποιναν τοῦ κόσμου·

«Τά ἔθνη δεῦτε νῦν πάντα, φωνῇ ἐν ἀγαλλιάσει
τήν Παναγίαν Παρθένον ἀνευφημήσωμεν πόθῳ»
(ρμζ´  ῞Υμνος)

Τοῦ ἐλέους Σου τήν χάριν καί τήν σκέπην τῆς ἰσχύος
οὔποτ᾿ ἀποσιωπῶμεν, ἀειπάρθενε Μαρία,
ἀλλ᾿ ἀεί εὐγνωμονοῦντές Σοι κηρύττομεν, ἁγία
.........................................
ψάλλομεν εὐχαριστίας ἐπινίκιον ὠδήν Σοι»
(Δ´ Κανών, παρακλητικός)

῾Ωρισμένοι ἀπό τούς ὕμνους τοῦ ῾Αγίου, ὅπως ὁ πασίγνωστος καί κοσμαγάπητος «῾Αγνή Παρθένε», μελοποιήθηκαν καί ψάλλονται καί εὐφραίνουν τήν καρδιά μας.

῞Ολοι δέ γενικά οἱ ὕμνοι τοῦ «Θεοτοκαρίου» του βοηθοῦν στίς προσευχές μας καί στήν ἔκφρασι τῆς τιμῆς μας πρός τήν Θεομήτορα.

ΠΑΝΑΓΙΑ ΡΟΔΟΝ ΤΟ ΑΜΑΡΑΝΤΟΝ


Σύναξη της Υπεραγίας Θεοτόκου του Αμαράντου Ρόδου – Εορτάζει στις 3 Απριλίου εκάστου έτους.

«Ρόδον το αμάραντον, χαίρε, η μόνη βλαστήσασα…»

Ο ύμνος αυτός των Χαιρετισμών χρησιμοποιεί σαν εικόνα ένα λουλούδι με το ωραιότερο άρωμα: Το ρόδο, δηλ. την τριανταφυλλιά. Η Παναγία είναι η Τριανταφυλλιά, απ’ όπου βλάστησε το Τριαντάφυλλο που λέγεται Χριστός.
Ο Χριστός είναι «το ρόδον το αμάραντον». Όποιος πλησιάζει το Χριστό αισθάνεται μία ουράνια ευωδία. Το λέει ο απόστολος Παύλος: «Χριστού ευωδία εσμέν τω Θεώ εν τοις σωζομένοις» (Β’ Κορ. 2,15).

Ιησούς! Το ρόδον της σωτηρίας. Βλάστησε στη στείρα γη. Ο Χριστός είναι ρόδο, τριαντάφυλλο, εκ Παρθένου. Και τα ωραιότερα λουλούδια της γης είναι μολυσμένα από το μόλυσμα της αμαρτίας. Ένα λουλούδι είναι απόλυτα αμόλυντο: Ο Ιησούς Χριστός. Και αυτό γιατί γεννήθηκε από Παρθένο, χωρίς το κληρονομικό μόλυσμα του προπατορικού αμαρτήματος.

Και η Παρθένος Μητέρα είναι «ρόδον το αμάραντον», που φανερώνει το αμόλυντον και καθαρόν της Παρθένου. Ο Θεός έψαχνε να βρει ευωδία στον κόσμο, μα πουθενά. Παντού η δυσοσμία της αμαρτίας. Και ξαφνικά, να, βρίσκει ένα λουλούδι. Είναι μοναδικό. Μοσχοβολά.
Ήταν η Μαρία η Παρθένος. Μοναδικός άνθρωπος στον κόσμο χωρίς μολυσμό, πεντακάθαρη. Παναγία. Ρόδο, τριαντάφυλλο , φυτρωμένο στο βράχο, από τη στείρα Άννα.

Την είδε ο Θεός και οσφράνθηκε το άρωμα της αρετής της. Γι’ αυτό λέγεται «το οσφράδιον του πάντων Βασιλέως».

Όλα τα λουλούδια κάποτε μαραίνονται. Και μάλιστα γρήγορα. Και η ζωή του ανθρωπου ένα λουλούδι είναι που μαραίνεται. Ένα λουλούδι δύο χιλιάδες τώρα χρόνια παραμένει αμάραντο και θα παραμένει στους αιώνες: Η αειπάρθενος Παναγία. Ούτε ο χρόνος μπορεί να την μαράνει. Ούτε οι βλασφημίες των ασεβών μπορούν να την μολύνουν.

Ο κάθε πιστός μπορεί να γίνει ρόδο. Η περίοδος του Δεκαπενταυγούστου αποβλέπει στο να ευωδιάσουμε. Πώς; Με τη μετάνοια και τη νηστεία. Ο ιερός Χρυσόστομος ονομάζει μύρο τη νηστεία: «Στήθι εγγύς του νηστεύοντος και μετέλαβες αυτού ευθέως της ευωδίας· μύρον γαρ έστιν ο νηστεύων πνευμα­τικόν, και διά των οφθαλμών, και διά της γλώττης, και διά πάν­των εμφαίνων την της ψυχής ευταξίαν».

Ας απολαύσουμε τα ρόδα της χάριτος της Παρθένου Παναγίας, του Θεανθρώπου γλυκύτατου Ιησού και της γλυκείας ζωής της Εκκλησίας. Για να φθάσουμε στον γλυκύ παράδεισο.


----------------------------------------------------------------

Η ιερά εικόνα της Παναγίας του Αμαράντου Ρόδου τιμάται στη Μόσχα, στο Βορονέζ και σε άλλες πόλεις της Ρωσίας, όπου φυλάσσονται αντίγραφα αυτής. Στην εικόνα η Υπεραγία Θεοτόκος κρατά το Θείο Βρέφος στο δεξί της χέρι και στο αριστερό της χέρι υπάρχει ένα μπουκέτο από κρίνους. Αυτό το μπουκέτο συμβολικά δηλώνει το αμάραντο άνθος της παρθενίας της Αειπαρθένου.









----------------------------------------------------------------

Το Ρόδο της Ιεριχούς, το ρόδο της Παναγίας, το αθάνατο ρόδο της Νεκρανάστασης. Ειναι ενα φυτο που συμβολιζει την αιωνιοτητα και το αφθαρτο,αθανατο της ψυχης γιατι ποτε δεν πεθαινει.

Προερχεται απο τις περιοχες της Ιορδανιας.Ειναι το ροδο της ερημου. Η Παραδοση λεει οτι το ροδο της Ιεριχους  πως συντρόφευε την Παναγία στο μοναχικό της ταξίδι από τα  Ιεροσόλυμα στην Αίγυπτο και πως, από σεβασμό στη χάρη της άνοιγε δίπλα της, σε κάθε της στάση και έκλεινε πάλι για να ακολουθήσει τα βήματα της μες την έρημο, κάθε φορά που εκείνη συνέχιζε το δρόμο της!

Η Παναγία δάκρυσε από συγκίνηση και τα ρόδα άνοιξαν από τα δάκρυα Της! Εκείνη τα  ευλογησε να μην πεθαινουν ποτε!